Adam Mickiewicz
Twórca i jego dzieło
Adam Mickiewicz urodził się w noc wigilijną w 1798 r. w Zaosiu koło Nowogródka.
Latem 1812 r. przez ten Nowogródek przeszły wojska napoleońskie maszerujące na Moskwę, co później Mickiewicz przedstawił w „Panu Tadeuszu”.
W 1815 r. Mickiewicz rozpoczął studia w Wilnie. Już na trzecim roku założył słynne Towarzystwo Filomatów, które przerodziło się w spiskową organizację narodowo – patriotyczną. Tam też na spotkaniach naukowych czytał swoje pierwsze utwory.
Po ukończeniu studiów musiał odpracować stypendium nauczycielskie, został skierowany do powiatowej szkoły w Kownie.
Podczas upragnionych wakacji w 1820 r. Mickiewicz wyruszył na włóczęgę po Nowogródczyźnie, którą mocą swojego talentu i niezwykłej wrażliwości uczynił zaczarowaną krainą poezji. Powstały wiersze miłosne, ich adresatką była romantyczna Maryla, a malownicze jezioro Świteź dało natchnienie balladom.
W Wilnie 1822 r. Mickiewicz wydał tomik poezji z wierszem „Romantyczność”, będącym manifestem poetyckim, głoszącym wyższość prawd serca nad oschłym rozumem.
W 1823 r. w drugim tomie Poezji znalazły się „Dziady” cz. II, a Wigilię
w tym roku spędził w więzieniu. Na Litwie zapanował terror, podejrzanych
o działalność patriotyczną urzędnicy carscy skazywali na karę śmierci albo
na syberyjską katorgę. Dramatyczne wydarzenia z tego okresu poeta przedstawił z realistyczną dokładnością w III części „Dziadów”.
Wiosną 1829 roku dzięki staraniom wpływowych przyjaciół Mickiewicz uzyskał wreszcie zgodę na wyjazd z Rosji. W ciągu roku odbył podróż po Europie. Świat dowiedział się o genialnym polskim pisarzu, ofierze carskiego despotyzmu.
Docierały do Mickiewicza wiadomości o śmierci zesłanych w głąb Rosji przyjaciół. W tym czasie powstał przejmujący wiersz „Do matki Polki” ukazujący tragiczną wizję nieuchronnego męczeństwa Polaków. Wiadomość o wybuchu powstania listopadowego zastała poetę w Wielkopolsce - nie zdołał przedostać się do Królestwa. Ten okres stał się dla poety źródłem ciągłych wyrzutów sumienia, a jednocześnie ostatnią okazją, by „nadyszeć się Ojczyzny”, którą tak mistrzowsko przedstawił w poemacie „ Pan Tadeusz”.
„Ja nigdy pod rząd rosyjski nie wrócę” – postanowił Mickiewicz po upadku powstania. Wraz z falą uchodźców znalazł się w Dreźnie, a potem w Paryżu. Powstała III część „Dziadów”, gdzie sceny realistyczne przeplatają się ze scenami wizyjnymi. Cierpienia narodu zyskują sens metafizyczny. Polska umiera jak Chrystus na krzyżu, ale podobnie jak On zmartwychwstanie, niosąc wolność i godność innym ludom. Za samo posiadanie „Dziadów” groziło w zaborze rosyjskim zesłanie na Sybir.
W Paryżu Mickiewicz napisał poemat szlachecki, epopeję narodową „Pan Tadeusz”.
Pracował jako profesor na Uniwersytecie w Lozannie, a w 1840 r. objął katedrę literatury słowiańskiej w College de France.
W 1848 w czasie Wiosny Ludów Mickiewicz rozpoczął tworzenie legionu polskiego.
W 1855 r. poeta przyjechał do Konstantynopola, gdzie tworzono polskie formacje wojskowe. Tam nagle zmarł. W 1890 prochy największego polskiego poety zostały złożone w krypcie na Wawelu.
Adam Mickiewicz zgodnie uznawany jest za najważniejszego polskiego poetę – wieszcza narodowego, czyli duchowego przewodnika, patriotę. Pisał utwory, których tematyka dodawała sił narodowi polskiemu w walce z zaborcami. Wszyscy uczniowie znają chociażby „Redutę Ordona” albo „Śmierć Pułkownika”. Jako romantyk ukazywał współistnienie świata rzeczywistego i tego duchowego, którego nie dostrzegamy ludzkimi zmysłami. Przywoływał ponadczasowe prawdy moralne. Obrazowo przedstawione w części II „Dziadów”. Najbardziej znanym utworem Mickiewicza jest „Pan Tadeusz”, nazwany epopeją narodową. Przedstawia losy bohaterów na tle przełomowych dla Polski wydarzeń historycznych.